Kararlarımızı Etkileyen Faktörler 1: Sürü Psikolojisi

İnsanlar, hep söylenildigi gibi, sürü halinde düşünür, sürü halinde çıldırırlar, 
ancak akıllanmaları tek tek ve yavaş yavaş olur.
Charles MacKay.

İnsan, özgür doğmuştur ancak her yerde zincirler içerisindedir.

Jean Jacques Rousseau, The Social Contract (1762)

     Sürü psikolojisi, kararlarımız etkileyen en güçlü faktörlerden biridir. Bazen etrafımızdaki herkes aynı şeyi yapmaya başlar. Aynı yere tatile gitmek, aynı şekilde yatırım yapmak, aynı yerden ev almak vs. gibi. Böyle bir toplumsal harekette kimse dışarıda kalmak istemez. Nedensiz bir şekilde etrafımızdaki insanların yaptıklarını taklit etmek isteriz ama şu sorunun cevabını asla düşünmeyiz: Ya komşularımız yanılıyorsa? Son yaşanan krizden önce ABD vatandaşlarının çoğu ev almaya koştu. 1996 yılında 100 bin dolara alınan bir evin değeri 2006 yılında yaklaşık 186 bin dolar olmuştu. Hiç kimse bu kadar fiyat artışının makul olup olmadığını düşünmedi. Aynı evin değeri ise 2 yıl içerisinde 2008 yılında 146 bin dolara kadar düştü. Fed’e göre ABD’de yaşayan insanların evlerinin toplam değeri 2006 yılının ilk çeyreğinde 22.7 trilyon dolar iken, bu değer %29.7 düşerek 2011 yıl sonunda 16 trilyon dolar oldu. Bu kadar insan bu kadar büyük bir hatayı nasıl yapmıştı? Birinci ve en önemli sebebi sürü psikolojisi.

1955'te Asch tarafından tasarlanan ve insanların çok basit şeylerde bile başkalarından nasıl etkilendiğini gösteren şu deneyi izleyin lütfen:

Sürü Psikolojisi Deneyi
Bu deneyin biraz daha güncel versiyonu da burada:
Asansör Deneyi

Sürü psikolojisi, bizi en çok yatırım kararları verirken etkiler. Herkesin para kazandığını duyduğunuz bir ortamda, siz de o kârdan geri kalmak istemezsiniz. Herkesin para kazandığı doğru olsa bile, sizin de aynı yatırımı yapmadan önce sorgulamanız gerekirken, bazen insanların para kazandıkları da doğru değildir. 

(Selçuk Erdem)

Kıssadan Hisse: Herkes yaptığı için bir yatırıma eğilmeyin. Etrafınızdaki insanlardan sürekli başarı hikâyeleri duyabilirsiniz, hemen ikna olmayın. Çünkü kimse başarısızlığı anlatmaz.